รายละเอียด(อย่างย่อ) สารบัญ -- แม่น้ำลำคลองกับชุมชนที่ "ปากใต้" พื้นที่กรุงเทพฯและปริมณฑล ในสมัยอยุธยา -- วัดปรางค์หลวง สถาปัตยกรรมอยุธยาที่เก่าแก่ที่สุดในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล -- พระพุทธรูปศิลปะอยุธยาที่พบในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล หลักฐานศิลปกรรมสำคัญของชุมชนยุคแรก -- ใบเสมา : ร่องรอยการสถาปนาวัดวาอารามสมัยอยุธยาในกรุงเทพฯ และปริมณฑล -- อาคารอุโบสถวิหาร หลักฐานความเฟื่องฟูของพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑลในสมัยอยุธยา -- เจดีย์ศิลปะอยุธยาในกรุงเทพฯ และปริมณฑลกับหลักฐานที่เหลืออยู่จำกัด -- พัฒนาการของย่านกรุงเทพฯ และปริมณฑลในสมัยอยุธยาวิเคราะห์จากความสัมพันธ์ระหว่างศิลปกรรมกับภูมิประเทศและชุมชน